غار باستانی سوراخ سوراخ شد

به گزارش پارسینه به نقل از ایسنا ؛ یکی از یادگارهای مهم و ارزشمند فرهنگی کشور که از اهمیت بالایی در شناخت تاریخ ایران برخوردار است و نزد کارشناسان و پژوهشگران جایگاه ویژه‌ای در مطالعه‌های تاریخی و پژوهش‌های باستان‌شناختی و میان‌رشته‌ای دارد، اِشکَفت‌های تاریخی است که با نام غار آن‌ها را می‌شناسیم. برخی از این اِشکفت‌ها زیستی به بلندای تاریخ دارند و از هزاران سال پیش انسان‌های نخستین در آن زندگی می‌کرده و آیین و آداب خویش را در همان اِشکفت‌ها برگزار می‌کردند. برخی از اِشکفت‌ها بر پایۀ داده‌های باستان‌شناختی و اَبزارهای به دست آمده در آن. ها، از آنِ دوران پیش از تاریخی و یا تاریخی هستند که به شناخت بیشتر ما از این دوران کمک به سزایی خواهند کرد. با این همه، بیشتر این اِشکفت‌ها وضعیت خوبی از نظر حفاظت و نگهداری ندارند و مورد دست ‌درازی سودجویان اَموال تاریخی و فرهنگی و قاچاقچیان قرار گرفته و آسیب جدی به آن‌ها وارد شده است.

او افزود: یکی از این اِشکفت‌ها که در یکی از روستاهای شهرستان سِپیدان قرار دارد و از وضعیت حفاظتی و نگهداری بدی برخوردار است، مورد دست‌درازی سوداگران اَموال تاریخی و فرهنگی و قاچاقچیان به بهانه‌های یافتن گنجی که وجود خارجی ندارد، قرار گرفته و سودجویان به جان آن افتاده و کف اِشکفت را سوراخ سوراخ کرده و آسیب های برگشت‌ناپذیری را به آن وارد کرده اند. باید دانست که سودجویان ده‌ها حفاری غیرمجاز در کف این غار انجام داده‌اند. بدتر آن‌که رحمی به سنگ‌های طبیعی درون اِشکفت نکرده و آن‌ها را نیز شکسته و نابود کرده‌اند. همچنین کنار دیواره‌های اِشکفت را با ابزار و آلات حفاری خُرد کرده و شکسته‌اند.

حفاری‌های غیرمجاز بر بدنه غار

این کنشگر میراث فرهنگی گفت: آنچه در خُور نگرش بوده، این است که راه‌یابی و دسترسی به غار مورد نظر سخت و دشوار بوده و روشن نیست که سودجویان چگونه و با چه اَنگیزه‌ای دست به حمل وسایل سنگین و اَبزار و آلات حفاری زده‌اند. همچنین برای دستیابی به این اِشکفت باید از کنار روستا گذشت و چگونه دِهیاری روستا که مسئولیت حفاظت و پاسداری از یادمان‌های تاریخی را بر دوش دارد با توجه به سر و صدای ابزارهای حفاری، متوجه موضوع نشده است.

تعداد حفاری‌ها که از گذشته تا اکنون صورت گرفته، قابل توجه است.

آریا در ادامه اظهار کرد: جستار دیگری که باید مورد نگرش قرار گیرد، موضوع تاریخی بودن اِشکفت و  دیگر یادمان‌های تاریخی درون آن است. از اُستودان (جای نگهداری استخوان مردگان در ایران باستان) ساسانی و هاون سنگی گرفته تا سنگ نبشتۀ اسلامی درون اِشکفت که همگی بر ارزش بیش از پیش این اِشکفت تاریخی افزوده و آن را دارای اهمیت بیشتری به ویژه از دید حفاظتی می‌کند.

حفاری‌ها به این غار تاریخی و طبیعی آسیب جبران‌ناپذیری وارد کرده است.

این کنشگر میراث فرهنگی افزود: از دیگر دست‌درازی‌ها و آسیب‌های واردشده در این اِشکفت تاریخی، انبوه یادگاری‌نویسی‌ها با رنگ است که سبب خَدشه‌دار شدن چشم‌اَنداز و یادمان تاریخی و آسیب جدی به آن شده است.

یادگاری‌نویسی‌ها چهره غار تاریخی را مخدوش کرده است.

به گفته سیاوش آریا، این اِشکفت (غار) تاریخی در بلندای 30 متری و در دامنۀ شیبدار کوه، و در شهرستان سپیدان به مرکزیت اَردکان در 80 کیلومتری غربشهر شیراز قرار دارد و ورودی آن در گوشۀ زاویه‌دار کوه است و از کف دره پیدا است. این اِشکفت در کل، طبیعی و آبشاری فصلی در کناره‌های آن پدیدار بوده که چندین دهه است، خشک شده. با این همه، اِشکفت دارای بخش‌های دستکند و سازه‌های الحاقی است. سفال‌های درون و پیرامون اِشکفت [براساس نظر کارشناسان میراث فرهنگی] از دوران تاریخی تا اسلامی را در برمی‌گیرد.

به گفته سیاوش آریا، پژوهشگر میراث فرهنگی، این سنگ نوعی هاون‌سنگی است که از سوی حفاران و گنج‌یاب‌ها تخریب است.

حفارها به بدنه غار نیز آسیب وارد کرده‌ و سنگ‌های آن را شکسته‌اند.

استودان ساسانی بر بدنه و بلندای غار

نمونه‌ای از سفال‌های تاریخی داخل غار

طبیعت تنگه یا دره منتهی به غار

آسیب‌ها و حجم حفاری‌ها در غار قابل توجه است.

عکس‌ها از سیاوش آریا، ‌ کنشگر میراث فرهنگی